Κουζίνα *                                                                                                                                                Ο χώρος της κουζίνας είναι ένα από τα πιο βασικά δωμάτια της ανθρώπινης κατοικίας καθώς σχετίζεται με τη διατροφή και συνεπώς με την επιβίωση και την υγεία των ενοίκων της. Τα συχνότερα προβλήματα υγιεινής που μπορούν να εντοπισθούν σε μια κουζίνα αφορούν σε ανθυγιεινές και ανεπαρκείς συνθήκες αποθήκευσης τροφίμων, σε ατελώς μαγειρεμένο φαγητό και σε μόλυνση των τροφίμων από κακούς-ανθυγιεινούς χειρισμούς των ενοίκων (κοπρανοστοματική μετάδοση ασθενειών, διασταυρούμενη επιμόλυνση). (Οδηγός Επιθεώρησης HACCP, 2010; Thompson, 2005).

 Περαιτέρω σοβαρά προβλήματα υγιεινής και ασφάλειας που προκύπτουν στο χώρο της κουζίνας σχετίζονται  με την παρουσία τρωκτικών και εντόμων υγειονομικής σημασίας, όπως οι κατσαρίδες και τα μυρμήγκια. Τόσο τα τρωκτικά όσο και τα έντομα αυτά εντοπίζουν εύκολα τα σημεία στα οποία μπορούν να καταναλώνουν τροφή, εγκαθίστανται στον οικιακό χώρο και είναι δυνητικοί φορείς σοβαρών ασθενειών όπως βουβωνική πανώλη, δυσεντερία, σαλμονέλες κ.ά.

       Για την αποφυγή μετάδοσης ασθενειών και τη διατήρηση ενός ικανοποιητικού επιπέδου υγιεινής και ασφάλειας ιδιαίτερα στο χώρο σίτισης των ενοίκων ενός σπιτιού, συνιστάται η εφαρμογή   απεντόμωσης  αλλά και μυοκτονίας με την τοποθέτηση κατάλληλων δολωμάτων, τουλάχιστον μια φορά το χρόνο.

 

Ορισμένα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας που πρέπει να λαμβάνονται είναι τα εξήs:                                                                             1. Tο ψυγείο σε μια κουζίνα είναι η συσκευή που καταναλώνει τη μεγαλύτερη ενέργεια και εξαιτίας των μαγνητικών πεδίων εναλλασσόμενου ρεύματος που παράγει συνεχώς, πρέπει να τοποθετείται μακριά από σημεία στα οποία οι ένοικοι περνούν αρκετό χρόνο μέσα στην ημέρα. (Thompson, 2005) Επίσης το ψυγείο θα πρέπει να τοποθετείται μακριά από πηγές θερμότητας (όπως ένα σώμα καλοριφέρ), το πίσω μέρος του πρέπει να απέχει από τον τοίχο 5-10 εκατοστά και οι σωληνώσεις του να καθαρίζονται συχνά. (ΚΑΠΕ CRES, 2004) Επίσης πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο υψηλής ενεργειακής κλάσης (επιθυμητό το “Α+++”) και να έχει χαμηλό επίπεδο θορύβου. (ΚΑΠΕ CRES, 2004; Thompson, 2005)                                                                                                                                                   2. Οι πάγκοι της κουζίνας πρέπει να είναι λείοι, χωρίς αιχμές και κοιλότητες και κατασκευασμένοι από ισχυρό ανθεκτικό υλικό. Κατά την προετοιμασία του φαγητού στους πάγκους και στις εστίες της κουζίνας, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται πάντα καθαρά και κατάλληλα για μαγείρεμα σκεύη, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος επιμόλυνσης ή δηλητηρίασης. Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται τα ίδια σκεύη και εργαλεία κατά τον χειρισμό νωπών και μαγειρεμένων φαγητών. Ο χειρισμός των διαφόρων κατηγοριών τροφίμων (κρεατικά, θαλασσινά, λαχανικά κ.ά.), πρέπει να πραγματοποιείται πάντα σε διαφορετικές επιφάνειες προετοιμασίας, ώστε να προλαμβάνεται ο κίνδυνος διασταυρούμενης μόλυνσης. (CDC, 2011; Κουτής, 2000)                                                                     3. Ο απορροφητήρας απομακρύνει όχι μόνο τις διάφορες μυρωδιές που δημιουργούνται κατά το μαγείρεμα του φαγητού, αλλά και τους παραγόμενους υδρατμούς και τη σκόνη. Επίσης απομακρύνει και τις αναθυμιάσεις και τις οσμές που παράγονται από τα διάφορα απορρυπαντικά και από τα φυσικά ή χημικά καθαριστικά που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό των μαγειρικών σκευών και γενικότερα του εξοπλισμού της κουζίνας. Ιδιαίτερη επιβάρυνση προκύπτει όταν κατά τον καθαρισμό χρησιμοποιούνται χημικά προϊόντα τα οποία απελευθερώνουν πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs), τα οποία πρέπει να αποφεύγονται ή να αντικαθίστανται από άλλα οικολογικού τύπου προϊόντα χωρίς πτητικές οργανικές ενώσεις. Έτσι επιβαρύνονται λιγότερο και παραμένουν πιο καθαρά και τα δομικά στοιχεία του χώρου της κουζίνας, όπως οι τοίχοι, οι πόρτες, τα παράθυρα κ.ά. (CDC, 2011; Κουτήςs, 2000; Thompson, 2005)                                                                                                                                                4. Όσον αφορά στο νεροχύτη, η υγιεινολογικά ασφαλής χρήση του εξαρτάται κατά πολύ από την ποιότητα του παρεχόμενου νερού (μικροβιακό φορτίο, άλατα, pH) το οποίο πρέπει να ελέγχεται από τους ενοίκους δειγματοληπτικά ως προς την καθαρότητα και την καταλληλότητά του. Ο νεροχύτης πρέπει να είναι κατασκευασμένος από σκληρό, ανθεκτικό και αδιαπότιστο υλικό (π.χ. αλουμίνιο), και πρέπει να πλένεται καθημερινά ώστε να διατηρείται πάντα καθαρός χωρίςs μικροβιακό φορτίο. Η προετοιμασία των τροφών υψηλής επικινδυνότητας (πουλερικά κ.ά.) θα πρέπει να ακολουθείται από σχολαστική απολύμανση του νεροχύτη και των γύρω σημείων. (Alberta Health Minimum Housing and Health Standards, 2012)
Οι ένοικοι πρέπει να πλένουν σχολαστικά τα χέρια τους τόσο πριν όσο και μετά το χειρισμό των διαφόρων τροφίμων στο νεροχύτη. Πρέπει να υπάρχουν πάντα διαθέσιμες καθαρές πετσέτες για το στέγνωμα των χεριών οι οποίες να αντικαθίστανται μετά από κάθε χρήση.                                                                                                                                            5. Εάν στην κουζίνα υπάρχει φούρνος μικροκυμάτων, θα πρέπει να χρησιμοποιείται πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και η χρήση του να είναι μετριασμένη, ώστε να αποφεύγεται έτσι η όποια διαρροή της εκπεμπόμενης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στο χώρο. (Thompson, 2005) Καθώsς ο φούρνος μικροκυμάτων ζεσταίνει-ξεπαγώνει ανομοιόμορφα το φαγητό, επιτρέπει έτσι στα μικρόβια να παραμείνουν σε ορισμένα σημεία στο εσωτερικό του και να μολύνουν την περιοχή. Για το λόγο αυτό οι ένοικοι πρέπει να εφαρμόζουν τον κατάλληλο κάθε φορά τρόπο χρήσης του φούρνου μικροκυμάτων τους ώστε να προληφθεί ο κίνδυνος τροφιμογενών ασθενειών. (CDC, 2011)                                                                                                                                                                     6. Τόσο ο ηλεκτρικός φούρνος όσο και η ηλεκτρική κουζίνα θα πρέπει να επιλέγονται σύμφωνα με τα σύγχρονα ενεργειακά και λειτουργικά πρότυπα (ενεργειακή κλάση Α+++ κ.λπ). Ο ηλεκτρικός φούρνος πρέπει να διατηρείται καθαρός τόσο στο εσωτερικό του όσο και γύρω από το σημείο που είναι τοποθετημένος (συνήθως εντοιχισμένος). Επίσης πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση εύφλεκτων υλικών (πλαστικά, πετσέτες) κοντά στο φούρνο, να μην γεμίζονται υπερβολικά τα ταψιά (κίνδυνος υπερχείλισης και ανάφλεξης λιπαρών υγρών) και να χρησιμοποιούνται ειδικές πυράντοχες πετσέτες κατά το χειρισμό τους. Οι ενέργειες αυτές θα βοηθήσουν στην αποφυγή ανάφλεξης, πυρκαγιάς και εγκαυμάτων. (CDC, 2011)                                                                                

  Βιβλιογραφία                                                                                                                                                                                                                                                                                                          1.Alberta Health Minimum Housing and Health Standards. (2012). Minimum Housing and Health Standards.                                                                                                         2.Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2011). Healthy Homes. Tips by room.                                                                                                                                                  3. ΚΑΠΕ CRES. (2006). Ενσωμάτωση τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησηs Ενέργειας στον Οικιακό Τομέα. Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   4. Οδηγός Επιθεώρησης HACCP. (2010). ΕΦΕΤ. Διεύθυνση Ελέγχου Επιχειρήσεων.                                                                                                                                                                    5. Thompson, A. (2005). Homes that Heal and those that don’t. New Society Publishers.                                                                                                                                                           *  το κείμενο αποτελεί μέρος τηs διπλωματικής εργασίας με τίτλο "ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΡΙΣΕΩΣ'' της Eλπίδας Ρουσσάκου, Υγιεινολόγου Τ.Ε., MSc